ความรู้กายวิภาคศาสตร์

เรียนรู้เกี่ยวกับร่างกายมนุษย์และศัพท์ Clinical terms

ความรู้ทั่วไปทางกายวิภาคศาสตร์

กายวิภาคศาสตร์คืออะไร?

กายวิภาคศาสตร์ (Anatomy) คือ วิทยาศาสตร์ที่ศึกษาเกี่ยวกับโครงสร้างของสิ่งมีชีวิต โดยเฉพาะการศึกษาโครงสร้างของร่างกายมนุษย์ ตั้งแต่ระดับเซลล์ เนื้อเยื่อ อวัยวะ ไปจนถึงระบบต่างๆ ในร่างกาย

ศัพท์ Clinical Terms ร่างกาย

ส่วนต่างๆ ของร่างกาย

Frontal (หน้าผาก) หมายถึง บริเวณส่วนหน้าบนของศีรษะ เป็นจุดเริ่มของกล้ามเนื้อใบหน้า เป็นโครงสร้างสำคัญที่ปกป้องสมองส่วนหน้า (frontal lobe) ซึ่งมีหน้าที่ควบคุมการคิด การวางแผน และการเคลื่อนไหว

หน้าที่และความสำคัญ

- ป้องกันสมองส่วนหน้าที่ควบคุมฟังก์ชันทางความคิดและอารมณ์

- เป็นตำแหน่งจุดยึดและจุดเริ่มต้นของกล้ามเนื้อใบหน้า เช่น กล้ามเนื้อ frontalis ที่ช่วยยกคิ้วและแสดงอารมณ์

Axillary (รักแร้) หมายถึง บริเวณใต้ข้อพับแขน เป็นทางผ่านของเส้นเลือดใหญ่ เส้นประสาท และต่อมน้ำเหลืองที่สำคัญ

หน้าที่และความสำคัญ

- ช่องทางผ่านของหลอดเลือด axillary artery และเส้นประสาท brachial plexus ที่ควบคุมแขนและมือ

- เป็นที่ตั้งของต่อมน้ำเหลืองที่ช่วยกรองเชื้อโรคและของเสียในระบบน้ำเหลือง

Inguinal (ขาหนีบ) หมายถึงบริเวณระหว่างช่องท้องส่วนล่างกับต้นขา เป็นทางผ่านของเส้นเลือด เส้นประสาท และโครงสร้างอวัยวะสืบพันธุ์ เช่น spermatic cord ในเพศชาย

หน้าที่และความสำคัญ

- เป็นช่องทางสำคัญที่โครงสร้างต่าง ๆ เช่น เส้นเลือด femoral artery ผ่านเข้า-ออกจากช่องท้อง

- ในเพศชายเป็นทางผ่านของอัณฑะลงสู่ถุงอัณฑะระหว่างพัฒนาการ

- บริเวณเสี่ยงต่อการเกิดไส้เลื่อนขาหนีบ (inguinal hernia) ซึ่งอาจก่อปัญหาสุขภาพรุนแรงได้

Pedal (เท้า) หมายถึง บริเวณเท้าทั้งหมด ตั้งแต่ข้อเท้าลงไปจนถึงปลายเท้า ประกอบด้วยกระดูก กล้ามเนื้อ เส้นเอ็น และเส้นประสาทจำนวนมาก

หน้าที่และความสำคัญ

- รองรับน้ำหนักร่างกายขณะยืน เดิน และวิ่ง

- ช่วยให้ทรงตัวและเคลื่อนไหวได้อย่างสมดุล

- โครงสร้างที่ซับซ้อนทำหน้าที่ดูดซับแรงกระแทกและกระจายแรงน้ำหนักอย่างมีประสิทธิภาพ

Pelvic (เชิงกราน) หมายถึง บริเวณล่างสุดของลำตัว ตั้งแต่ส่วนล่างของช่องท้องถึงต้นขา ประกอบด้วยกระดูกเชิงกราน กล้ามเนื้อ และอวัยวะภายในหลายชนิด

หน้าที่และความสำคัญ

- รองรับและปกป้องอวัยวะในช่องท้องส่วนล่าง เช่น กระเพาะปัสสาวะ ลำไส้ใหญ่ และอวัยวะสืบพันธุ์

- เป็นฐานรองรับน้ำหนักของลำตัวและส่งต่อไปยังขา

- มีบทบาทสำคัญในการคลอดบุตร (ในเพศหญิง) และการทำงานของระบบปัสสาวะและระบบสืบพันธุ์

Dorsal (ด้านหลังลำตัว) หมายถึง บริเวณหลังของลำตัว ตั้งแต่คอถึงก้น เป็นที่ตั้งของกระดูกสันหลังและกล้ามเนื้อหลัง

หน้าที่และความสำคัญ

- ปกป้องกระดูกสันหลังและไขสันหลัง ซึ่งเป็นศูนย์กลางระบบประสาท

- เป็นจุดเกาะของกล้ามเนื้อหลังหลายมัดที่ช่วยในการเคลื่อนไหวและพยุงลำตัว

- ช่วยในการรักษาสมดุลและท่าทางของร่างกาย

Gluteal (ก้น) หมายถึง บริเวณสะโพกและก้น ประกอบด้วยกล้ามเนื้อใหญ่ 3 มัดหลัก ได้แก่ gluteus maximus, medius และ minimus

หน้าที่และความสำคัญ

- ช่วยในการยืน เดิน นั่ง และเคลื่อนไหวสะโพก

- มีบทบาทสำคัญในการรักษาสมดุลและทรงตัวของร่างกาย

Lumbar (บั้นเอว) หมายถึง บริเวณหลังส่วนล่าง ระหว่างซี่โครงล่างกับกระดูกเชิงกราน ประกอบด้วยกระดูกสันหลังส่วนเอว 5 ชิ้น

หน้าที่และความสำคัญ

- พยุงน้ำหนักลำตัวส่วนบนและส่งแรงไปยังขา

- มีความยืดหยุ่นสูงในการเคลื่อนไหว เช่น การก้ม เงย และบิดลำตัว

Sural (น่อง) หมายถึง บริเวณด้านหลังของขาส่วนล่าง ตั้งแต่ข้อพับเข่าถึงข้อเท้า ประกอบด้วยกล้ามเนื้อ gastrocnemius และ soleus

หน้าที่และความสำคัญ

- ช่วยในการเคลื่อนไหว เช่น การเดิน วิ่ง และกระโดด

- ควบคุมการเหยียดและงอข้อเท้า เพื่อสร้างแรงขับเคลื่อน

- มีเส้นประสาท sural nerve ส่งความรู้สึกจากผิวหนังบริเวณน่อง

Plantar (ฝ่าเท้า) หมายถึง บริเวณพื้นผิวด้านล่างของเท้า ประกอบด้วยโครงสร้างกล้ามเนื้อ เส้นเอ็น และเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน

หน้าที่และความสำคัญ

- รองรับน้ำหนักร่างกายขณะยืนและเคลื่อนไหว

- ดูดซับแรงกระแทกจากการเดิน วิ่ง หรือกระโดด ผ่านโครงสร้างอุ้งเท้า (plantar arch)

- ช่วยในการทรงตัวและรักษาความสมดุลของร่างกาย

ศัพท์ที่ใช้บอกตำแหน่ง

Superior(ค่อนไปทางศีรษะหรืออยู่เหนือต่อ)

Inferior(ค่อนไปทางด้านปลายเท้าหรืออยู่ใต้ต่อ)

Anterior(ค่อนไปทางด้านหน้าของร่างกาย หรืออยู่ทางด้านหน้า)

Posterior(ค่อนไปทางด้านหลังของร่างกาย หรืออยู่ทางด้านหลัง)

Medial(อยู่ใกล้กับแนวกลางลำตัว)

Lateral(อยู่ห่างไปจากแนวกลางลำตัว)

Proximal(อยู่ใกล้ส่วนต้น)

Distal(อยู่ไกลส่วนต้น)

ศัพท์การเคลื่อนไหว

Flexion

การงอ/พับ

Extension

การเหยียด/ยืด

Abduction

การเหยียดออกจากแนวกลางลำตัว

Adduction

การเหยียดเข้าหาแนวกลางลำตัว

Rotation

การหมุนรอบแกนยาวของอวัยวะนั้นๆ

Supination

การหงายฝ่ามือ

Pronation

การคว่ำฝ่ามือ

Circumduction

การเคลื่อนไหวเป็นวงกลม

Dorsiflexion

การงอเท้าขึ้น

Plantarflexion

การเหยียดเท้าลง

Inversion

การพลิกฝ่าเท้าหันเข้าด้านใน

Eversion

การพลิกฝ่าเท้าออกด้านนอก